روح درعوالم قبل ازاین علم

   پرجنجال‏ترین بحثهائى که مربوط به روح است مسأله‏ى زندگى روح در عالم قبل از این عالم است و به نظر من روح در عوالمى قبل از این عالم بوده و زندگى مى‏کرده است.

  زیرا جمعى از فلاسفه و دانشمندان علم‏الرّوح که متوجّه زندگى روح در عالم قبل از این عالم شده‏اند، معتقد به «تناسخ» گردیده و مى‏گویند: روح انسان در عوالم قبل با جسدهاى مختلف به دنیا آمده و از دنیا رفته و مکرّر این برنامه را ادامه داده تا به کمال رسیده و سپس آزاد گردیده است.

     آنها براى این ادّعاء خود هیچ دلیلى جز آنچه به وسیله‏ى خوابهاى مغناطیسى (مانیه‏تیزم) به دست آورده‏اند (که آن هم قابل خدشه است) چیز دیگرى ندارند و حال آنکه این ادّعاء بزرگ باید بیشتر از اینها مستدلّ و مستحکم باشد.

     در اسلام از «عالم ارواح» که مدّتش دو هزار سال بوده بسیار نام برده شده و نیز عالم دیگرى را ذکر کرده که نامش را «عالم ذر» گذاشته و خداى تعالى عهدها و میثاقهائى از

ارواح در آن عالم براى اعتقادات صحیح و انجام کارهاى خوب گرفته است و ترتیب این عوالم طبق آنچه از روایات و گفته‏هاى فِرَق مختلف مسلمین (سنّى و شیعه) استنباط شده چنین است:

    خداى تعالى روح انسانها را به تعداد فرزندان حضرت «آدم» تا روز قیامت بدون هیچ تعلّقى به چیزى و شکلى خلق کرده و پس از دو هزار سال براى آن ارواح بدنهاى کوچکى به مانند ذرّات بسیار ریز و دقیق ولى به شکل همین بدنهاى دنیائى خلق فرموده و آن ارواح را در آن بدنها قرار داده که نام عالم اوّل را «عالم ارواح» گذارده و نام عالم دوّم را «عالم ذر» و «عالم میثاق» معرّفى فرموده است.

     «فخر رازى» در تفسیر «کبیر» ذیل آیه‏ى 173 سوره‏ى اعراف روایات متعدّدى با سند صحیح (از نظر خودش) از «رسول اکرم» (صلى اللّه علیه و آله) نقل کرده که خداى تعالى وقتى حضرت «آدم» را خلق فرمود پشت او را مسح کرد، آنگاه تمام ذرّیه‏اش تا روز قیامت به صورت ذرّاتى از پشت او بیرون آمدند.

     مرحوم «مجلسى» در کتاب «توحید» باب یازده و کتاب «ایمان و کفر» باب سوّم از کتاب بحارالانوار و صاحب کتاب تفسیر «نورالثّقلین» و تفسیر «برهان» در ذیل آیه‏ى 173 سوره‏ى اعراف دهها روایت که معناى بالا را تحقّق مى‏بخشد نقل کرده‏اند.

     طبق آنچه از آن روایات به دست مى‏آید و اعتقاد

جمع زیادى از علماء شیعه و سنّى مى‏باشد این است که خداى تعالى ارواح انسانها را دو هزار سال قبل از خلقت ابدان ذرّه‏اى که بعدها در «عالم ذر» بوده‏اند خلق فرموده و وقتى خداى تعالى حضرت «آدم» را خلق کرد (و یا قبل از آن) بدن ذرّه‏اى انسان را با همین قیافه که امروز در دنیا دارد ولى بسیار کوچک خلق فرموده و از آن وقت به بعد آن روح با این بدن ذرّه‏اى در «عالم ذر» زندگى مى‏کرده آنچنان که ما امروز با این بدن عالم دنیائى زندگى مى‏کنیم، آنها در آن عالم با هم معاشرت داشته‏اند آن چنانکه ما امروز با هم معاشرت داریم.

     آنها آن روز اختیار داشته‏اند آن چنانکه امروز ما اختیار انتخاب راه مورد علاقه‏مان را داریم و بالأخره آنها با همین کیفیّتى که امروز ما زندگى مى‏کنیم زندگى مى‏کرده و با یکدیگر معاشرت مى‏نموده‏اند.

     و ضمنا از آیات و روایات فوق‏الذّکر استفاده مى‏شود که روح انسانها در عالم قبل از این عالم با افراد و کسانى که برخورد کرده‏اند در این عالم با آنها انس دارند اگر چه خودشان فراموش کرده باشند که آنها را کجا و چه نحو دیده‏اند.

     مرحوم شیخ «صدوق» رحمه‏اللّه علیه در کتاب اعتقاداتش مى‏گوید: «امام صادق» (علیه السّلام) فرمود: خداى تعالى بین ارواح قبل از آنکه بدنهایشان را خلق کند برادرى ایجاد کرده است.

    و «پیغمبر اسلام» (صلى اللّه علیه و آله) فرموده: روحها در عالم قبل از این عالم دسته دسته با هم آشنا بودند لذا در این دنیا افراد از هر دسته‏اى وقتى یکدیگر را مى‏بینند با هم انس مى‏گیرند و اگر در آن عالم یکدیگر را ندیده باشند همدیگر را نمى‏شناسند.

    امّا قضایا و حکایات و تصوّراتى که این نظریه را تأیید مى‏کند بسیار است که ما چند نمونه از آنها را در اینجا نقل مى‏کنیم.

نـو شتـه:     سیّد حسن ابطـحى